ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΟΝΤΑΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ ΜΕ ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΝΤΟΛΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΠΑΙ∆ΩΝ «Π. & Α. ΚΥΡΙΑΚΟΥ».
ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ, ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.
Μαίρη Κουδούνα, Βασίλης Χαρίτος
Νοσοκομειακή εκπαίδευση
Ορισμός
Με
τον όρο νοσοκομειακή εκπαίδευση εννοούμε την παρεχόμενη προσχολική και
σχολική εκπαίδευση (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια) από τα λειτουργούντα
εκπαιδευτικά ιδρύματα στα διάφορα νοσοκομεία της χώρας σε παιδιά –
μαθητές που βρίσκονται σε αυτά για νοσηλεία.
Προβληματισμός
– Αναγκαιότητα
«Πόσο
θεραπευμένο μπορεί να θεωρηθεί ένα παιδί που επέζησε χάρη στην πρόοδο της
επιστήμης από μια χρόνια νόσο, αλλά αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στην
εξέλιξη και την προσαρμογή του στη ζωή, επειδή οι ψυχοκοινωνικές του ανάγκες
παραγνωρίστηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα;» ((http://www.paidon-agiasofia.gr/)
Νοσοκομειακά
Δημοτικά Σχολεία στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα λειτουργούν τα ακόλουθα Δημοτικά Σχολεία:
•Δημοτικό
Σχολείο Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία»
•Δημοτικό
Σχολείο Νοσοκομείου Παίδων «Αγλαϊα Κυριακού»
•Δημοτικό
Σχολείο Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης
Εκπαιδευτικές
ανάγκες
Ένα
παιδί που νοσηλεύεται:
-Απομακρύνεται
από το σχολικό περιβάλλον.
-Σταματάει
η σχολική εξέλιξή του.
-Επιβαρρύνεται
η ψυχική υγεία του.
Προκειμένου,
λοιπόν, να καλυφθούν οι ανάγκες για σχολική βοήθεια των παιδιών αυτών,
προτείνεται η λειτουργία σχολικού προγράμματος.
(18-5-1987,
έγγραφο της Ψυχολογικής Παιδιατρικής προς τον υφυπουργό Εθνικής Παιδείας κι Θρησκευμάτων)
Ανταπόκριση
Το
Υπουργείο Παιδείας αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα ύπαρξης προγράμματος
σχολικής βοήθειας για τα νοσηλευόμενα παιδιά, προτείνει τη λειτουργία σχολικού
προγράμματος μέσα στο Νοσοκομείο.
Βασική
θέση είναι ότι όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να συνεχίσουν την εκπαίδευση,
ενώ είναι άρρωστα και νοσηλεύονται.
Σχολείο του
Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία»
Με το Προεδρικό Διάταγμα 408 του 1988 που δημοσιεύτηκε
στο 189 ΦΕΚ τ. Α στις 29-8-1988, ιδρύεται στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία»
2/θεσιο Δημοτικό Σχολείο.
Το σχολείο είναι εξαθέσιο και εξυπηρετεί τις ανάγκες των
παρακάτω κλινικών:
Παιδοψυχιατρική,
Ορθοπεδική, Κέντρο Ειδικών Θεραπειών, Παιδιατρικές Κλινικές, Αιματολογίας/Ογκολογίας,
Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού Οστών, Πανεπιστημιακές Παιδιατρικές Κλινικές,
Ξενώνας «Ελπίδα»
Μαθητικός
πληθυσμός
Τα
παιδιά που έχουν δεχθεί εκπαιδευτική βοήθεια όλα αυτά τα χρόνια είναι περίπου 5000,
ξεκινώντας με 100 παιδιά ως 2/θέσιο και φτάνοντας τα 350 ετησίως ως
6/θέσιο. Το 70% από τα παιδιά έχουν Μ.Ο. νοσηλείας 10 ημέρες, ενώ το
30% περισσότερο από ένα μήνα. Στο σχολείο φοιτούν παιδιά που νοσηλεύονται από 4
μέρες και πάνω. Τα παιδιά με μακρόχρονη παραμονή λαμβάνουν βεβαίωση παρακολούθησης
και αναλυτικές βαθμολογίες. Αξίζει να αναφερθεί ότι το 42% του μαθητικού
πληθυσμού είναι αλλοδαποί (38% Αλβανοί).
Εκπαιδευτικό προσωπικό
Στο
σχολείο εργάζονται 21 δάσκαλοι και εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων (Αγγλικά, Μουσική)
προερχόμενοι από τη Γενική & Ειδική Αγωγή. Υπάρχει εσωτερική επιμόρφωση
αλλά και εκπαιδευτικές συναντήσεις με την επίβλεψη και καθοδήγηση του Σχολικού
Συμβούλου κ. Πατσάλη.
Η
εργασία των εκπαιδευτικών πραγματοποιείται σε τρεις βάρδιες. Επίσης
προβλέπονται οργανικές θέσεις. Τα λειτουργικά κενά καλύπτονται από αποσπάσεις
με τις διαδικασίες που ακολουθούνται και στα Γενικά Σχολεία.
Ο ρόλος των
εκπαιδευτικών – Οι θέσεις ευθύνης
Οι
εκπαιδευτικοί του σχολείου είναι υπεύθυνοι θαλάμων (όχι τάξεων). Γι’ αυτό κάθε
δάσκαλος συνεργάζεται και επικοινωνεί με την προϊσταμένη της κλινικής, τους
γιατρούς, τους ψυχολόγους & τους γονείς.
Δυσκολίες – Υποστήριξη
Οι
εκπαιδευτικοί δέχονται ψυχολογική υποστήριξη σε συνεργασία με το προσωπικό του
νοσοκομείου. Γίνεται ενημέρωση σε θέματα που αφορούν την επικινδυνότητα –
προστασία – ασφάλεια. Οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να διαθέτουν ισχυρό
ανοσοποιητικό σύστημα και να παίρνουν μέτρα προστασίας στην παιδοψυχιατρική
κλινική.
Συχνά
παρουσιάζονται συναισθηματικές μεταπτώσεις του προσωπικού λόγω των καταστάσεων
που αντιμετωπίζουν. Επίσης υπάρχει απαίτηση για διευρυμένες γνώσεις των
μαθημάτων όλων των τάξεων καθώς η ηλικία, οι ανάγκες και δυνατότητες των
μαθητών ποικίλουν.
Κίνητρα
Η
επιλογή των εκπαιδευτικών να εργαστούν με τους μαθητές του συγκεκριμένου
σχολείου προέρχεται από διαφορετικά κίνητρα άλλοτε προσωπικά (ευαισθησία,
προσφορά) και άλλοτε εκπαιδευτικά/επαγγελματικά (διαφοροποίηση από τα συνήθη
σχολεία, εμπειρία, διευρυμένες γνώσεις).
Η δομή και διοίκηση
του σχολείου
Ακολουθείται
η διοικητική δομή ενός γενικού σχολείου (διευθυντής, σύλλογος διδασκόντων κλπ).
Υπάρχει εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας. Το Σχολείο είναι οργανωμένο σε
τμήματα ευθύνης, τα οποία αντιστοιχούν σε κλινικές του Νοσοκομείου. Τα μαθήματα
πραγματοποιούνται είτε στους θαλάμους ατομικά είτε σε ειδικές αίθουσες ομαδικά
(μικρές ομάδες). Σε ορισμένες περιπτώσεις ακολουθείται και η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση
(τηλεδιάσκεψη με τα σχολεία προέλευσης).
Το πρόγραμμα του
σχολείου
Ακολουθείται
κυρίως εξατομικευμένο πρόγραμμα λόγω της σωματικής και ψυχικής κατάστασης των
παιδιών (ευελιξία στο χρόνο, τόπο, πρόγραμμα). Όμως στο ογκολογικό τμήμα η
φοίτηση είναι υποχρεωτική. Υπάρχει ευελιξία στο πρόγραμμα το οποίο είναι
προσαρμοσμένο στις ανάγκες, δυνατότητες και ελλείψεις των παιδιών. Δίνεται έμφαση
στην ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη των παιδιών. Γι’ αυτό αναπτύσσονται
προσωπικές σχέσεις και υπάρχει συναισθηματικό δέσιμο μεταξύ των μαθητών και του
εκπαιδευτικού προσωπικού.
Υποδομή του σχολείου
Το
σχολείο διαθέτει ευρύχωρες αίθουσες με προσεγμένη διακόσμηση και προσβασιμότητα
για τους μαθητές. Υπάρχει βιβλιοθήκη και οπτικοακουστικά μέσα όπως Η/Υ με
εκπαιδευτικά λογισμικά, διαδραστικοί ή φορητοί πίνακες.
Αξιολόγηση –
Συνεργασία
Οι
μαθητές παίρνουν βαθμούς και συμμετέχουν σε εξετάσεις. Η ύλη συρρικνώνεται και
επιλέγονται τα βασικά της στοιχεία καθώς ο χρόνος και η αντοχή των παιδιών
είναι περιορισμένη. Το σχολείο διατηρεί επικοινωνία με τα σχολεία προέλευσης
των μαθητών κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους. Στόχος αυτής της επικοινωνίας
είναι η ενημέρωση του σχολείου για τους τομείς που έχει καλύψει ο μαθητής και
για την προετοιμασία της τάξης πριν την επιστροφή του. Υπάρχει όμως και
επικοινωνία μετά την επιστροφή του μαθητή στο σχολείο του, όταν αυτό κρίνεται
σημαντικό.
Δυσκολίες των παιδιών
Οι
μαθητές αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες, τόσο σωματικές λόγω της ασθένειας που
αντιμετωπίζουν, όσο και ψυχολογικές – συναισθηματικές λόγω της απομόνωσης και
της απομάκρυνσής τους από το οικείο περιβάλλον τους. Υπάρχει άγχος για την
πορεία της υγείας τους και για την επιστροφή τους στο σχολικό περιβάλλον. Τέλος
λόγω της μακρόχρονης, πολλές φορές, απουσίας τους από το σχολείο έχουν
μαθησιακές ελλείψεις που δεν είναι πάντα εύκολο να καλύψουν στο περιβάλλον του
νοσοκομείου.
Ο ρόλος των γονέων –
Προσδοκίες – Δυσκολίες
Οι
περισσότεροι γονείς επιθυμούν τα παιδιά τους να παρακολουθούν τα μαθήματα στο
νοσοκομείο, γιατί βλέπουν πως αυτό βελτιώνει τη διάθεση των παιδιών τους, αλλά
και τη δική τους, καθώς αισθάνονται πως η ζωή συνεχίζεται. Με τον τρόπο αυτό
αποτρέπονται φαινόμενα παραίτησης ή απομόνωσης. Επίσης από την μεριά των γονέων
υπάρχει θετική στάση απέναντι στους εκπαιδευτικούς. Παρόλα αυτά υπάρχουν
περιπτώσεις γονέων που δε επιθυμούν τη φοίτηση στο σχολείο, γιατί νιώθουν ότι η
κόπωση μπορεί να επιβαρρύνει την υγεία του παιδιού τους.
Ανάμεσα
στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι οι ελλείψεις και δυσκολίες
στη χρήση της Ελληνικής γλώσσας (Αφορά
τους αλλοδαπούς γονείς). Επίσης η παρουσία ψυχολογικών και συναισθηματικών
θέματων και δυσκολιών όπως το άγχος, η αγωνία, η απογοήτευση και η ανασφάλεια
δυσχεραίνει την καθημερινή τους ζωή. Σε αρκετές περιπτώσεις η επαγγελματική
διασφάλιση περιορίζεται ή ακόμη και
χάνεται (απώλεια εργασίας) λόγω
των υποχρεώσεων που προκύπτουν από την διαρκή παρουσία τους στο νοσοκομείο.
Σύλλογοι
Το
σχολείο του νοσοκομείου συνεργάζεται με συλλόγους όπως το “Χαμόγελο του Παιδιού”,
η “Ελπίδα” κλπ αλλά και συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Η παρουσία αυτών των
συλλόγων διαδραματίζει υποστηρικτικό ρόλο στη λειτουργία των δομών του σχολείου.
Ο ρόλος του
νοσοκομείου
Υπάρχει
θετική στάση του νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού απέναντι στο σχολείο. Η συνεργασία
με τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς των παιδιών είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Για παράδειγμα υπάρχουν ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης.
Προτάσεις
Για
την καλύτερη λειτουργία του σχολείου, τη βελτίωση των προγραμμάτων και την
εξασφάλιση των εκπαιδευτικών αναγκών προτείνονται τα ακόλουθα:
-
Διευρημένη
εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση με τα σχολεία προέλευσης και τα σπίτια των παιδιών
(κυρίως από την επαρχία)- Συνεργασία μεταξύ των νοσοκομειακών σχολείων
- Ενιαίος κανονισμός
- Διευρυμένη επιμόρφωση και συνεδριακή εκπαίδευση για θέματα των νοσοκομειακών σχολείων
- Υπέρβαση της γραφειοκρατίας σε διάφορα θέματα (επικοινωνία, αλλοδαποί, συνεργασία με συλλόγους και οργανώσεις)
- Επιπρόσθετες ειδικότητες (θεατρική αγωγή, εικαστικά)
- Συνεργασία με τα πανεπιστήμια και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα
- Διεκδίκηση αιτημάτων
- Ενημέρωση/ευαισθητοποίηση των πολιτών
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΚΙΣΚΗΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΤΣΑΛΗΣ
ΚΙΣΚΗΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΤΣΑΛΗΣ
